اولين هجو سياسي سينماي ايران/آرش فهيم
ارسالی از : عبدالزهرا برهانی
همان طور كه پيش بيني مي شد، قسمت سوم فيلم سينمايي «اخراجي ها» نيز مانند دو قسمت قبلي آن با استقبال گسترده خاص و عام مواجه شد. اين در حالي است كه فيلم جديد مسعود ده نمكي، حتي قبل از نمايش و رونمايي براي عموم نيز از سوي عده اي با هجمه و دشمني مواجه شد. اين درصورتي كه آن عده اصلاً فيلم را نديده بودند و صرفاً به دليل نام و شخصيت اين كارگردان و همچنين موضوع هايي كه از قبل اعلام شده بود در اين اثر به آنها پرداخته خواهد شد، به دشمني اين فيلم پرداختند.
ابتدا در اقدامي منفعلانه و دور از شئون فرهنگي، فيلم را تحريم كردند. منادي اصلي تحريم «اخراجي ها3» جريان فتنه بود، اما با كمال تعجب برخي منتقدان، بازيگران و مجريان شناخته شده تلويزيون نيز مردم را دعوت كردند كه از تماشاي اين فيلم پرهيز كنند. آنها حتي در رويكردي غير اخلاقي، به تماشاگران فيلم «اخراجي ها3» توهين كردند و صراحتاً گفتند كه هركس به تماشاي اين فيلم برود، بي شعور و بي فرهنگ است!
درست در شرايطي كه برخلاف تمايل اين عده، فيلم با استقبال و فروش خوبي همراه شد، ناگهان نسخه غير قانوني آن را منتشر كردند. البته به همت ستاد مبارزه با قاچاق محصولات سمعي و بصري وزارت ارشاد، عوامل اين سرقت فرهنگي شناسايي شدند. به اذعان رئيس اين ستاد، افرادي كه اين كار را كردند اصلاً انگيزه و هدف اقتصادي نداشتند، يعني نخواستند كه با اين اقدام كسب درآمد كنند، بلكه هدف شان سياسي بوده است. به اين معني كه خواستند تا با اين كار بر فروش فيلم تأثير منفي بگذارند. همان جرياني اين كار را كرد كه در فضاي رسانه اي و مجازي، مردم را دعوت به نديدن اين فيلم مي كردند.
اما مگر «اخراجي ها3» چه مي گويد كه عده اي را هراسان كرده است؟ آنها اين گونه تظاهر مي كنند كه علت مخالفت شان، سطح پايين كيفيت فيلم و توسل آن به لودگي براي جذب مخاطب است. واقعيت موجود نافي اين ادعا است. زيرا سالانه ده ها فيلم در سينماي ما توليد مي شود و به نمايش در مي آيد كه متأسفانه اكثر اين فيلم ها دچار ابتذال و ضعف هنري و محتوايي هستند. همچنين بيشتر كمدي هايي كه در سينماي ما به نمايش در مي آيند، لوده هستند، اما چرا هيچ كدام از افرادي كه در مقابل فيلم ده نمكي شمشير را از رو بسته اند، با آن فيلم ها مقابله نمي كنند؟ از اين رو، اين مخالفت ها كاملاً سياسي و به عبارت بهتر حزبي است.
البته با اندكي تأمل مي توان دريافت كه رفتار اين افراد دور از انتظار نيست. چرا كه «اخراجي ها3» با زباني نافذ در ذهن و دل مردم، حرف هايي مگو را بيان مي كند. حتي اگر با نگاهي بدبينانه بگوييم كه «اخراجي ها» اصلاً فيلم نيست، باز هم نمي توان منكر شد كه حرف خود را به روشي تأثيرگذار و ديدني به مخاطب خودش عرضه مي كند. برخلاف غالب فيلم هاي سينماي ما كه حجم اعظم فضاي تصويري و داستاني شان، خالي و بيهوده است، تك تك پلان ها و صحنه هاي فيلم ده نمكي حامل پيام و نكته اي خاص براي تماشاگر خود است.
حرف اصلي اخراجي ها3
«اخراجي ها3» روايتي درباره جامعه پس از جنگ ايران با تمركز بر وقايع چند سال اخير است. دغدغه اصلي اين فيلم، كم رنگ شدن و انزواي ارزش هاي انقلابي در ميان بازي هاي سياسي سياست بازان است؛ ارزش هايي كه مردم ايران براي آنها قيام كردند و طي هشت سال براي حفظ شان ايستادند، ارزش هايي كه در سال هاي پس از جنگ همواره از سوي برخي افراد و جريان هاي سياسي تهديد مي شده است. در اين فيلم مي بينيم كه به عنوان مثال، فردي كه در سري هاي قبلي معتاد بود، حالا رئيس اداره مبارزه با مواد مخدر شده است و يا بيژن مرتضوي كه به سرقت شهره بود، در جامعه پس از جنگ امانتدار كفش هاي مسجد شده است. اين تلميحات، انتقاداتي از برخي انتصابات عجيب در جامعه دوران جديد است.
تهديد ارزش ها در جريان اتفاقات قبل و به خصوص پس از انتخابات سال 1388 به اوج خودش رسيد و به فتنه اي منجر شد كه مي توان آن را فوران بي اخلاقي سياست بازان مردود شده از سوي مردم دانست.
با وجود اهميت چنين حوادثي براي جامعه ايران، هنوز در عرصه سينماي كشورمان به طور جدي به اين موضوع پرداخته نشده است. بدون شك، بخشي از مسئوليت افشا و معرفي حقايق فتنه اخير، به عهده هنرمندان و به ويژه فيلمسازان است. اين اتفاقات سوژه بسيار مهم و در عين حال جذابي هستند كه مي توان در آثار سينمايي به زواياي مختلف آن توجه كرد، اما با گذشت دو سال از آغاز اين حوادث، سينماي ما هنوز هم در مقابل آن منفعل است و به تعداد كمتر از انگشتان يك دست مي توان فيلم هايي را با موضوع فتنه ديد كه البته نيمي از اين تعداد هم داراي نگاهي انحرافي هستند.
«اخراجي ها3» از معدود آثاري است كه با زباني طنزآميز به آسيب شناسي و واكاوي اين واقعه پرداخته است. البته محور اصلي داستان اين فيلم، اتفاقات قبل از انتخابات است. اتفاقاتي كه بستر ساز فتنه شدند. «اخراجي ها3» بر خلاف مابقي فيلم هاي كمدي رايج در سينماي ما، نه تنها واقع گريز نيست كه از معدود فيلم هاي روز سينماي كشور است كه بازتابي از واقعيت هاي امروز جامعه ايران محسوب مي شود.
اين فيلم به لحاظ گونه شناسي در ژانر كمدي هجو سياسي محسوب مي شود. تا به حال در سينماي ما هيچ فيلمي در اين ژانر ساخته نشده و «اخراجي ها3» اولين نمونه قابل شناسايي در اين زمينه است. كمدي هجو سياسي، قالب بسيار مناسبي براي نقد عملكرد سياستمداران است.
اين فيلم در واقع نشانه شناسي رفتارهاي جريان هاي سياسي عامل فتنه سال 88 است. به عنوان مثال، يكي از رفتارهاي فتنه گران سوءاستفاده از دوران دفاع مقدس و نسبت دادن برخي از افتخارات آن به خود است كه در اين فيلم هم ترسيم شده است. آقازاده ها و تأثير آنها در عملكرد منفي برخي شخصيت هاي سياسي، بهره كشي از تمايلات جنسي جوانان از سوي جريان مدعي اصلاح طلبي، تظاهر به حمايت از حقوق مدني مردم و ... نيز از ديگر موضوع هايي هستند كه هدف نشانه شناسي اين فيلم قرار گرفته اند. «اخراجي ها3» نتيجه تمام اين رفتارها را جدايي افتادن ميان مردم و دسته دسته شدن آنها معرفي مي كند. مهمترين نكته، تشويق مخاطب به وحدت و يكدلي با هموطنانش و در مقابل، ايستادن در برابر كساني است كه مردم را فقط براي پيشبرد اهداف سياسي و منافع خود مي خواهند.
«اخراجي ها3» به تبع شعار وحدت طلبانه اش، فراجناحي عمل كرده و حتي رقيبان اصلاح طلبان را نيز از انتقادات تند خودش بي نصيب نگذاشته است. هوشمندي ده نمكي اين بوده كه سعي نكرده تا هر يك از كاراكترهاي فيلمش را تبديل به نماد يكي از شخصيت ها يا گروه هاي سياسي كند. بلكه رفتارها، ادعاها و شعارهاي سياستمداران و گروه هاي سياسي را در شخصيت هاي محوري فيلم پراكنده كرده است.(همچنانكه خودش نيز در مصاحبه هايش تصريح كرده كه هدفش مصاديق نبوده بلكه مفاهيم بوده است) انتقاد از عملكرد برنامه هاي خبري صدا و سيما و شوخي با برخي برنامه هاي دولت مثل مسكن مهر، طرح هدفمندسازي يارانه ها و پرداخت ماهيانه پول به نوزادان هم در اين قالب گنجانده شده اند. با اين حال و بر اساس نشانه شناسي فيلم، هدف اصلي اعتراض و انتقاد فيلم، اصلاح طلبان، جريان موسوم به فتنه و اشرافيت است. به همين دليل نيز آن طيف سياسي بيشتر از ديگران خشمگين شده اند. از همين جا نيز مشخص مي شود، جريان «شبه روشنفكري بي هويت» كه در صف اول مقابله و حمله به «اخراجي ها3» قرار دارد، در واقع دنبالچي و تبليغاتچي فتنه گران و اشراف حامي فتنه محسوب مي شوند.
حلقه هاي مفقوده
يكي از نقاط ضعف فيلم، كم رنگ بودن نقش قهرمان در آن است. اين درحالي است كه لازم بود تا در برابر برانگيختن احساس منفي مخاطب نسبت به برخي از سياستمداران و موج سواران عرصه سياست، يك مسير درست هم نشان داده مي شد. البته «اخراجي ها3» جانبازان و قهرمانان واقعي دفاع مقدس را به عنوان صاحبان اصلي نظام معرفي مي كند، اما چهره اين قهرمانان خيلي منفعل و مظلوم است. حتي كاراكتر «سيد انقلابي» هم در فيلم معلق است و نمي تواند همدلي و همراهي مخاطب را برانگيزد. به همين دليل نياز بود كه يك شخصيت مثبت پويا و الگو هم در فيلم قرار مي گرفت.
«اخراجي ها3» داراي يك حلقه مفقوده بزرگ است. اين كمبود، شكست سوء استفاده گران از مردم و اتحاد دوباره جامعه پس از عبور از گردنه فتنه است. اگرچه حوادث مربوط به فتنه تلخ بودند، اما نقاط عطفي هم در خلال آنها پديدار شد. به خصوص، حماسه هايي مانند 9دي و 22 بهمن سال 88 كه هر يك تجلي بي نظير اتحاد و انسجام ملي ايرانيان بودند. اين بخش از واقعيات هم بايد به نحوي در اين فيلم به نمايش در مي آمد. ده نمكي مي توانست با بازسازي اين حماسه ها و يا بهره گيري از تصاوير مستند موجود در پايان فيلم، به يك نتيجه گيري عملياتي و روشنگر دست بزند.
آيا اخراجي ها3 لودگي است؟
يكي از اتهامات«اخراجي ها3» ابتذال و ابتلا به لودگي است. حتي برخي از منتقدان دليل اصلي فروش بالاي آن در گيشه را دستاويز قرار دادن شوخي هاي پيش پا افتاده مي دانند، اما اين فيلم هم مانند سري هاي اول و دومش، يك فيلم مبتذل محسوب نمي شود، اما با اين حال از برخي عناصر و رگه هاي لوده در امان نمانده است. بازسازي يك ترانه سخيف لس آنجلسي در اين فيلم نسبتي با موضوع و هدف آن ندارد. همچنين برخي شوخي هاي دو پهلو و سوءظن برانگيز نه تنها باعث بالا رفتن جذابيت فيلم نشده كه به شأن آن لطمه وارد كرده است. با اين حال، اين موارد، فضاي كل فيلم را تحت الشعاع قرار نداده اند. بيشتر شوخي هاي كلامي و موقعيت هاي طنزآميز اين فيلم سالم هستند، اما اي كاش از ورود اين نوع عناصر به اين فيلم جلوگيري مي شد تا به صراحت، اخراجي ها را يك كمدي متعهد مي دانستيم.
صبح صادق
نظرات شما عزیزان:
|
ورود
اعضا:
<-PollName->
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
روز بخير كاربر مهمان! 
تبادل لینک هوشمند 